Yeni ÖTV Muafiyeti Ne Getiriyor?
2024 yılının son günlerinde, uzunca süredir ciddi bir sorun olduğu düşünülen engellilere yönelik ÖTV hükümleri ile ilgili yasal değişiklik yapıldı. Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından onaylanan yasa değişikliği, 27 Aralık’ta devreye girdi.
2024 yılı otomotiv sektörü açısından hem sıfır araçlarda hem ikinci el araçlarda beklenenin üzerinde rakamlarla geçerken, bu olumlu tabloda ÖTV muafiyetli engelli araçların payı büyük oldu. Kasım 2024 sonu rakamlarına göre 177.000 ÖTV muafiyetli araç satılmış bu da toplam binek pazarının %20’sine denk geliyor, bu da hedeflenenin çok ötesinde ciddi bir vergi kaybı demek. ÖTV muafiyetinin bu kaybı yaratmasının yanısıra, birçok engellinin de satışlardaki muafiyetli araç payından dolayı haksız suçlamalara uğradığının düşünülmesi ve bu yönde gelen şikayetler sonrası konuyla ilgili düzenleme yapıldı.
ÖTV Kanunundaki engellilik muafiyetinden yüzde 90 ve üzerindeki malul ve engelliler faydalanabiliyor, muafiyetli aracı engelli bireyin kendisi veya önceden bildirmek şartıyla en fazla üç akrabası kullanabiliyor. %90 engellilik raporu, Sağlık Bakanlığı'na bağlı devlet hastanelerinden, üniversite hastanelerinden ya da özel hastanelerden heyet raporu olarak alınabiliyor. Raporun alınacağı hastanenin tam teşekküllü olması ve sağlık kurulunun bulunması gerekiyor.
Bu başlıklarda değişiklik yapılmazken, yapılan yeni düzenleme ile 5 yılda bir ÖTV muafiyeti olan engellilerin bu hakkı 10 yılda bir olarak yenilendi. Ayrıca bu muafiyet için yeni kanunda verilen yetkiye dayanılarak daha önce %20 olan yerlilik oranı Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından yayınlanan bir kararnameyle %40’a çıkarıldı. Böylece yerli üretimin teşvik edilmesi amaçlanıyor.
Yerlilik oranları ise Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından, üretici beyanları esas alınarak yayınlanıyor. https://www.sanayi.gov.tr/merkez-birimi/6f188a931f68/yerli-mali/b81188 linkinden sözkonusu oranlara ulaşmak mümkün.
Öte yandan kanunun geriye dönük işlemesi durumu da tartışma konusu oldu. Konuya açıklık getirmek isteyen Hazine ve Maliye Bakanlığı yetkilileri, daha önce satılan araçlar için aracı satma açısından bir geriye dönük uygulama olmayacağını ve 5 yılı dolan araçların cezasız satılabileceğini açıkladı. Ancak bu durumda yeni araç almak için ilk aracın alım tarihinden itibaren 10 yıl geçmesi gerekecek. Örnek vermek gerekirse 3 yıl önce 2021 Aralık’ta satın alınan araç 2026 Aralık’ta cezasız satılaabilecek lakin yeni ÖTV muafiyeti için 2031 Aralık ayının beklenmesi gerekecek. Dolayısıyla aracını 5 yıl sonra satanlar bunu satabilseler bile sıfır araç almak isterlerse ÖTV’den muaf olamayacaklar. Bu düzenleme ve yorum ile engellilere yapılan satışların azalmasından dolayı sıfır araç piyasasında kısmi bir gerileme olabileceği düşlünülüyor.
Bu düzenlemeye, yerlilik oranları %40’ın üzerinde olan Renault, Hyundai, Fiat, Toyota ve TOGG markalarına ait toplam 10 araç modeli dahil olabiliyor. Renault Megan ve Clio, Hyundai i10, i20 ve Bayon, TOGG T10X ve yeni çıkacak T10F, Toyota Corolla ve SUV hibrit aracı C-HR, Fiat Egea Sedan ve Egea Cross.
Bu arada engelli vatandaşların alabileceği araçların vergiler dahil üst limiti de güncellendi. 2025 için açıklanmış olan yeniden değerleme oranı olan %43,93’e göre bu tutar 2.247.114 TL oldu. Piyasadaki gelişmelere göre Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın bu tutarda da indirme veya artırma yetkisi bulunuyor.
Yeni düzenleme ile 2025’te otomobil piyasasında engelli satışlarının bir miktar düşmesi buna mukabil yerlilik oranlarınddaki düzenleme nedeniyle yerli üretim araçların payının artması öngörülüyor.