Otomotiv Piyasasında Durum
Yeni kanun ve arkasından düzenlenen kararname ile oluşturulan yeni ÖTV rejimi sonrası farklı görüşler ortaya çıktı. Otomotiv piyasası bazı noktalarda memnuniyetini ifade ederken geleceğe yönelik olarak farklı beklentilerini de sürdürüyor.
ÖTV düzenlemesi yerli üretim oranı daha yüksek olan içten yanmalı araçlarla yeni teknolojiye sahip elektrikli araçlara teşvik vermeyi temel prensip olarak benimsiyor. Elektrikliye geçiş için köprü vazifesi gören hibrit araçlar için de eşdeğer içten yanmalı modellere göre avantajlar getiriyor.
Sıfır araç modellerinin yeni fiyat listelerini incelediğimizde alt ve orta segmentlerde aşağı yönlü değişiklikler görülürken %220’ye çıkan ÖTV oranları ile yüksek hacimli motorlara sahip modeller zorunlu olarak büyük zam gördü. Bu modellerin daha çok ithal yoluyla otomobil pazarına gelmesi nedeniyle vergi geliri yoluyla cari açığın dengelenmesi hedefleniyor.
Renault, Hyundai ve Fiat gibi küçük ve yerli oranı yüksek olduğu için maliyeti düşük kalan modeller üreten otomotiv üreticileri, ÖTV düzenlemesi öncesi vergi matrahı nedeniyle %80 ÖTV dilimine giren bu modellerin %70 ve %75 dilimine düşmesi sonrası bunu fiyatlarına yansıttı.
Renault Megane Sedan, Clio ve Duster modellerinin ÖTV oranları yüzde 80'den yüzde 75'e düştü. Bu modellerde 70 bin TL'ye varan indirimler meydana geldi. FIAT ise ÖTV düzenlemesi sonrası Türkiye’de üretilen Egea modellerine ilginin arttığını bildirdi. Fiat Egea Sedan 1.104.000 TL’dan 1.044.000 TL’ya düşerek eski fiyata göre %5,5 indirimli fiyata geldi. Hyundai İ10 1.2 MPI 79PS Jump Manuel 1.129.000 TL’dan 1.066.689 TL’ya gerilerken, i10, i20, Bayon ve hibrit avantajı yakalayan Tucson modellerinde aynı oranlarda indirim geldi.
Nissan gibi hibrit teknoloji ağırlıklı modellere önem veren markalar ise bu araçların teşvik edilmesinden dolayı avantajlı. Nissan X-Trail’in fiyatı3.245.000 TL’dan, 3.094.000 TL’ya gerileyerek %4,65 indirim görmüş oldu.
2024 yılının ilk 6 ayında toplam hibrit araç satışı otomobil piyasasının %14,2’sine denk gelirken, 2025 yılında bu oran toplamda (dizel/elektrik + benzinli/elektrik) n %27,56 gibi bir rakama gelerek 2 katına çıkmış oldu. Hibrit araçlara teşvik verilerek eşdeğer motor hacmindeki içten yanmalı motorlardan daha düşük oranlarda vergi alınması bu payın daha da artmasını sağlayacak.
Piyasanın ilk 6 ayına genel olarak bakıldığında ise 2024 yılının biraz daha iyisi olarak değerlendirmek mümkün. İlk 6 ayda binek araçlarda satışlar %17, ticari araçlarda ise %11 arttı. Binek araçlarda 502.283, ticari araçlarda ise 120.394 rakamı zorlu şartlara rağmen gerçekleşti. Faizlerde henüz ciddi bir düşüş olmaması, elektrikli araçlardaki yeni teknoloji beklentisi gibi faktörler talebi aşağı çekerken, döviz kurlarının düşük seyretmesi nedeniyle fiyatların zam görmemesi, elektrikli araçlarda düşen maliyetlerin ve gelişen altyapının tüketiciyi cezbetmesi, birçok yeni modelin yenilikçi özelliklerle piyasaya sürülmesi de ters yönlü etki yaratarak piyasanın genişlemesini sağladı. Elektrikli araçların toplam pazar payı geçen yılın aynı döneminde ulaşılan %7,14’ten %16,27’ye çıkarak 1 yıl içinde %125 gibi büyük bir artış gösterdi.
Pick-up türü araçlarda ise ÖTV’deki artışın eskinin 12,5 katı gibi bir oranda olması (%4’ten %50’ye) piyasayı önümüzdeki dönemde ciddi bir daralmaya götürecek gibi görünüyor. Pick-up fiyatlarının yükselmesi sonrası firmalardan faiz kampanyaları, özel indirimler ve size özel kampanyalar gelmesi muhtemel. Toyota’da Hilux modelinde başlangıç paketi 2.069.000 TL’den 2.984.000 TL’ya yükselerek neredeyse %50 zam görürken Ford Ranger %44 zamlı fiyatıyla 4.067.000 TL rakamına çıktı. Bu araçların ticari olmakla beraber daha çok binek amaçlarla kullanılmasını engellemeye yönelik bu düzenleme sonrası, ticari amaçlı kullanımın da diğer segmentlere kayması bekleniyor.
Otomotiv sektöründe fiyatların inmesini sağlayan matrah artışı yapılmıyor veya tersi etki yaratan ÖTV artışı uzun süredir uygulanmıyordu. Yapılan düzenleme hız ve esneklikle beraber değişen piyasa şartlarına uyum açısından önemli kabul ediliyor. Ancak genel olarak vergilerin arttığı algısı nedeniyle tüketicilerin beklemeye geçme ihtimali bulunuyor. Markalar faiz kampanyaları veya size özel kampanya gibi sloganlarla müşteriyi satış merkezlerine çekmeye çalışacak. Genelde durgun geçen yaz aylarında birkaç gün içinde gerekli aksiyonların alınması bekleniyor.